«Η Ψυχική Υγεία ορίζεται ως η ολοκληρωτική και αρμονική λειτουργία όλης της προσωπικότητας». Ορισμός από τον (Π.Ο.Υ.) Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (WHO, 2001)
Ημερομηνία δημοσίευσης: 10/10/2024
Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία, οι ψυχικές διαταραχές συνεχίζουν να επηρεάζουν μεγάλο μέρος του παγκόσμιου πληθυσμού, ιδιαίτερα μετά τις επιπτώσεις της πανδημίας COVID-19.
Σύγχρονα Στατιστικά για την Ψυχική Υγεία
- 1 στους 8 ανθρώπους παγκοσμίως (970 εκατομμύρια άτομα) επηρεάζεται από κάποια ψυχική διαταραχή, με την κατάθλιψη και τις αγχώδεις διαταραχές να είναι οι πιο διαδεδομένες (Π.Ο.Υ., 2023).
- Το 20% των παιδιών και εφήβων παρουσιάζουν προβλήματα ψυχικής υγείας πριν την ενηλικίωση.
- Στην Ευρώπη, οι ψυχικές διαταραχές αποτελούν τη δεύτερη κύρια αιτία απουσίας από την εργασία, επηρεάζοντας την οικονομία και την ποιότητα ζωής.
Επιδράσεις της Πανδημίας COVID-19
Η πανδημία ενέτεινε την επιβάρυνση της ψυχικής υγείας:
- Τα επίπεδα κατάθλιψης και άγχους αυξήθηκαν κατά 25% παγκοσμίως.
- Το 56% των Ελλήνων ανέφερε ασταθή ψυχολογία, ενώ το 12% έντονη ανησυχία ή φόβο.
- Η μακροχρόνια κοινωνική απομόνωση και η οικονομική ανασφάλεια ενίσχυσαν τα συμπτώματα ψυχικών διαταραχών.
Παράγοντες Κινδύνου για Ψυχικές Διαταραχές
Οι ψυχικές διαταραχές επηρεάζονται από συνδυασμό γενετικών, βιολογικών και περιβαλλοντικών παραγόντων:
- Γενετικοί: Κληρονομικότητα συγκεκριμένων διαταραχών.
- Βιολογικοί: Νευρολογικές ανωμαλίες, εγκεφαλική βλάβη ή χρόνιες ασθένειες.
- Περιβαλλοντικοί: Τραυματικές εμπειρίες, φτώχεια, ανεργία, κοινωνική απομόνωση.
Δείκτες Ψυχικής Υγείας στην Ελλάδα
- Στην Ελλάδα, οι νευροψυχιατρικές διαταραχές καλύπτουν το 26,8% των συνολικών παθήσεων (Π.Ο.Υ., 2019).
- Υπάρχουν 2 ψυχίατροι ανά 10.000 κατοίκους, αριθμός που παραμένει χαμηλότερος από τον μέσο όρο της Ε.Ε.
- Το στίγμα παραμένει βασικό εμπόδιο για την αναζήτηση βοήθειας, με το 66% των ατόμων να μην αναζητούν θεραπεία λόγω φόβου κοινωνικών διακρίσεων.
Σημάδια που Χρειάζονται Προσοχή
Τα κύρια προειδοποιητικά σημάδια που απαιτούν παρέμβαση περιλαμβάνουν:
- Απόσυρση από κοινωνικές δραστηριότητες.
- Μειωμένο ενδιαφέρον για προηγούμενες απολαυστικές ασχολίες.
- Αυξημένη ευερεθιστότητα ή έντονο άγχος.
- Σημαντικές αλλαγές στον ύπνο, την όρεξη ή τα επίπεδα ενέργειας.
Η Σημασία της Πρόληψης και Θεραπείας
Η έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία αυξάνουν τις πιθανότητες ανάρρωσης. Σε αντίθεση, η αμέλεια οδηγεί σε επιδείνωση και σοβαρές συνέπειες για την υγεία και την κοινωνική ζωή του ατόμου.
Κάθε χρόνο, στις 10 Οκτωβρίου, η Παγκόσμια Ημέρα Ψυχικής Υγείας μας υπενθυμίζει τη σημασία της φροντίδας της ψυχικής μας ευεξίας και της εξάλειψης του στίγματος. Με ενίσχυση της ενημέρωσης, της κοινωνικής υποστήριξης και των δομών υγείας, μπορούμε να κάνουμε βήματα προς μια κοινωνία όπου η ψυχική υγεία αποτελεί προτεραιότητα για όλους.
Ημερομηνία δημοσίευσης: 10/10/2019
Σύμφωνα όμως με τις εκτιμήσεις του Π.Ο.Υ.:
- 1 στους 4 ανθρώπους στον κόσμο θα επηρεαστούν από μια ψυχική διαταραχή στη διάρκεια της ζωής τους.
- 450 εκατομμύρια άνθρωποι έχουν ψυχικές διαταραχές παγκοσμίως.
- περίπου το 20% των παιδιών και των εφήβων στον κόσμο έχουν προβλήματα ψυχικής υγείας ή διαταραχές.
Η ψυχική υγεία είναι θεμελιώδες μέρος της συνολικής υγείας. Οι ψυχικές διαταραχές συγκαταλέγονται στις κορυφαίες αιτίες ασθένειας και αναπηρίας παγκοσμίως.
Η ανάπτυξη ψυχικών διαταραχών βασίζεται σε διάφορους παράγοντες, όπως:
- γενετικοί παράγοντες
- βιολογικοί παράγοντες: σωματικές ασθένειες, εγκεφαλική βλάβη, χημικές αλλαγές στον εγκέφαλο)
- περιβαλλοντικοί παράγοντες: τραυματικές εμπειρίες ζωής (κακοποίηση, βία). φτώχεια, ανεργία, χαμηλό επίπεδο εκπαίδευσης.
Σημεία αυξημένης προσοχής για την εμφάνιση μια ψυχική διαταραχή στην οποία πρέπει να προσέξουμε, τόσο τους εαυτούς μας όσο και τους γύρω μας:
- απόσυρση από την κοινωνική ζωή, απομόνωση ·
- μειωμένο ενδιαφέρον για προηγούμενες απολαυστικές δραστηριότητες ·
- σημαντική μείωση της ενέργειας ·
- αλλαγές στον ύπνο ή την όρεξη.
- αυξημένη ευερεθιστότητα
Όσο νωρίτερα αντιμετωπίζονται οι ψυχικές διαταραχές , τόσο μεγαλύτερες είναι οι πιθανότητες ανάρρωσης. Χωρίς θεραπεία, η ψυχική ασθένεια μπορεί να επιδεινωθεί.
Στην Ευρώπη, σύμφωνα με τον Π.Ο.Υ., οι πιο συχνές ψυχικές διαταραχές είναι το άγχος και η κατάθλιψη . Σε παγκόσμιο επίπεδο, μεταξύ 1990 και 2013, ο αριθμός των ατόμων που αντιμετωπίζουν τα δύο αυξήθηκε κατά 50% . Τα τελευταία χρόνια και ιδίως την τελευταία περίοδο (2020-2021) με την πανδημία του Covid-19 το ποσοστό έχει ανέβει κι άλλο.
Έξοδα ψυχικής υγείας ανά άτομο / ανά ημέρα :
- 1,63 $ παγκοσμίως;
- 0,20 $ σε φτωχές χώρες.
- 44,84 $ σε ανεπτυγμένες χώρες.
Στη Ελλάδα , οι νευροψυχιατρικές διαταραχές εκτιμάται ότι καταλαμβάνουν το 26,8% των συνολικά πασχόντων. (στοιχεία από τον WHO κατά το έτος 2016).
Όσον αφορά το ιατρικό προσωπικό ψυχικής υγείας (ψυχιάτρους) , υπάρχει διαφορά μεταξύ του αριθμού του ιατρικού προσωπικού στις ανεπτυγμένες και αναπτυσσόμενες χώρες:
- Στις φτωχές χώρες: 1 ψυχίατρος για 2 εκατομμύρια άτομα
- Στις ανεπτυγμένες χώρες: 170 ψυχίατροι ανά 233.000 άτομα
- Στη Ελλάδα: 2 ψυχίατροι ανά 10.000 άτομα . (ΕΛΣΤΑΤ 2019)
Ο στιγματισμός ατόμων με ψυχικές διαταραχές είναι ένα πραγματικό πρόβλημα. Με βάση προκαταλήψεις, μύθους και έλλειψη πληροφοριών σχετικά με τις ψυχικές ασθένειες, μπορεί να οδηγήσει στην κατάχρηση ουσιών, απόρριψη και αποκλεισμό όσων επηρεάζονται. Στην Ευρώπη, 9 στα 10 άτομα δηλώνουν ότι έχουν επηρεαστεί από στίγμα και διακρίσεις. Σε παγκόσμιο επίπεδο, τα δύο τρίτα των ατόμων με ψυχικές διαταραχές δεν αναζητούν εξειδικευμένη βοήθεια, και μια από τις αιτίες είναι το στίγμα.
Κάθε χρόνο στις 10 Οκτωβρίου γιορτάζεται η Παγκόσμια Ημέρα Ψυχικής Υγείας . Ο στόχος είναι να ευαισθητοποιήσει το κοινό για τη σημασία της ψυχικής υγείας, να προκαλέσει συναγερμό σχετικά με τις επιπτώσεις των ψυχικών διαταραχών και την ανάγκη να δείξει αλληλεγγύη με τα άτομα με ψυχικές ασθένειες και τις οικογένειές τους.
Βιβλιογραφία:
- http://www.who.int/mediacentre/news/releases/2016/depression-anxiety-treatment/en/
- http://www.who.int/mediacentre/factsheets/fs396/en/
- http://www.who.int/whr/2001/media_centre/press_release/ en /
- http://www.who.int/features/factfiles/mental_health/mental_health_facts/en/
- http: // www euro.who.int/__data/assets/pdf_file/0004/215275/RC63-Fact-sheet-MNH-Eng.pdf
- https://www.statistics.gr/documents/20181/da90e698-7e66-fda7-9b86-8647be5f0172
- https://www.psychargos.gov.gr/